Με τον όρο Ψυχολογία (ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική: Ψυχή + λόγος), εννοείται η μελέτη της συμπεριφοράς, του νου και της σκέψης. Κυρίως είναι ανθρώπινη επιστήμη, αν και αρκετές περιπτώσεις η βιολογική ψυχολογία ερευνά τη συμπεριφορά των ζώων, κυρίως των ανώτερων θηλαστικών, είτε για να κατανοήσει τη συμπεριφορά των ζώων είτε για να αποκτήσει -μέσω της σύγκρισης- μια βαθύτερη γνώση της ανθρώπινης ψυχολογίας. Η ψυχολογία στη σύγχρονη εποχή αναφέρεται ως επιστήμη κυρίως της συμπεριφοράς και των νοητικών διεργασιών, αγνοώντας την ψυχολογία του βάθους.
ΓΕΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η Γενική Ψυχολογία διερευνά τις βασικές ψυχικές λειτουργίες του ατόμου, στοχεύοντας στη διαπίστωση νομοτελειών οι οποίες διέπουν λειτουργίες όπως η αντίληψη, η μάθηση, η μνήμη, η νόηση - σκέψη, καθώς και την επικοινωνία, την γλώσσα, τα κίνητρα και τα συναισθήματα. Τα τελευταία χρόνια συνιστά και ανεξάρτητο κλάδο με την ονομασία Γνωστική Ψυχολογία. Πιο συγκεκριμένα το επιστημονικό πεδίο της Γνωστικής Ψυχολογίας βασίζεται στην προσπάθεια ερμηνείας φαινομένων όπως η αντίληψη και άλλες διανοητικές διεργασίες. Η προσπάθεια αυτή έχει ως στόχο την εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα έρευνας για τη λειτουργία της μνήμης, της προσοχής, της αντίληψης, της αναπαράστασης της γνώσης, της σκέψης, της δημιουργικότητας και της επίλυσης προβλημάτων, όπως αναφέρθηκε. Αν υποθέσουμε ότι η νόηση έχει θεμελιώδεις δομές η γνωστική ψυχολογία θέτει το ερώτημα πως αποκτάμε τη γνώση. Η έρευνα αναπαριστά αυτή τη διαδικασία σαν έναν ηλεκτονικό υπολογιστή στον οποίο οι πληροφορίες εισέρχονται, επεξεργάζονται και αποθηκεύνται έτσι ώστε να έχουμε άμεση πρόσβαση όταν τις χρειαζόμαστε. Σε αυτό το σημείο είναι που ανώτερες διαδικασίες όπως η γλώσσα, η μνήμη, η σκέψη και η απίλυση προβλημάτων μετασχηματίζουν την πληροφορία σε γνώση. Η γνωστική ψυχολογία έχει συμβάλλει ζωτικά στην κατανόηση της μάθησης και έχει τεράστια εφαρμογή στην παιδική ψυχολογία αλλά και όχι μόνο.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η Πειραματική Ψυχολογία μελετά διάφορα ψυχικά φαινόμενα και διάφορες μορφές συμπεριφοράς χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη μέθοδο του πειράματος. Γενική και Πειραματική Ψυχολογία συχνά συμπορεύονται και συνδέονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μιλούμε πια για Γενική Πειραματική Ψυχολογία.
ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Ο κλάδος αυτός διερευνά τις διαδικασίες εξέλιξης του ατόμου σε ότι αφορά συγκεκριμένες λειτουργίες (π.χ εξάλιξη της νόσης) και τους παράγοντες (κληρονομικούς και περιβαλλοντικούς) που επιδρούν στις διαδικασίες αυτές από την βρεφική μέχρι τη γεροντική ηλικία. Ειδικότερα η Εξελικτική Ψυχολογία μελετά την αλλαγή της συμπεριφοράς στα έμβια όντα κατά τη διάρκεια της φυλογενετικής εξέλιξης του είδους. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής. Τέλος η εξελικτική ψυχολογία δίνει ιδιαίτερη σημασία στον προσαρμοστικό χαρακτήρα της συμπεριφοράς.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η κοινωνική Ψυχολογία διερευνά την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμου και κοινωνικού περιβάλλοντος (επικοινωνία, στάσεις, προκαταλήψεις). Ο άνθρωπος δεν είναι ένα μοναδιάστατο ων και σίγουρα ποτέ δεν μπορείς να εξετάσεις ένα άτομο ανεξάρτητα από το περιβάλλον του. Βασισμένη πάνω σε αυτό το σκεπτικό η Κοινωνική Ψυχολογία έρχεται για να ερευνήσει πως το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει την συμπεριφορά του ατόμου, αλλά και τι είδους ψυχολογικές συνδέσεις δημιουργούνται μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας (οικογένεια, χωριό, κράτος)
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
Ο κλάδος αυτός διερευνά τη δυναμική οργάνωση, τις ιδιότητες και τις ιδιαιτερότητες της ανθρώπινης προσωπικότητας σε όλες τις εμφάνσεις της (ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου των φύλων, των ομάδων), εστιάζοντας την προσοχή στη διαφορετικότητα μεταξύ ατόμων και μεταξύ ομάδων και διερευνόντας τα αίτια της.
- ΕΙΔΙΚΟΊ ΚΛΆΔΟΙ:
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η Παιδαγωγική και η Σχολική Ψυχολογία ασχολούνται με ζητήματα μάθησης, αγωγής και σχέσεων στο πλαίσιο της μάθησης και της λειτουργίας του σχολείου.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Η Κλινική Ψυχολογία ασχολείται διαγνωστικά με την ψυχοπαθολογία και παρεμβατικά με την αντιμετώπιση / θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Η Κλινική Ψυχολογία είναι αυτή που βρίσκεται πιο κοντά στην στερεότυπη εικόνα του ψυχολογου - ψυχοθεραπευτή. Το κεντρικό θέμα της Κλινικής Ψυχολογίας είναι η παρατήρηση, η επεξεργασία και η αλλαγή της αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Ουσιαστικά δηλαδή ο κλινικός ψυχολόγος προσπαθεί να βοηθήσει άτομα μα ψυχικές διαταραχές. Ο ορισμός του τι είναι η αποκλίνουσα συμπεριφορά και τι όχι είναι φυσικά δύσκολος και ακόμη και σήμερα υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις για το θέμα. Αλλά σε γενικές γραμμές οι κλινικοί ψυχολόγοι ανά το παγκόσμιο βαδίζουν σύμφωνα με διεθνή εγχειρίδια για την αποκλίνουσα συμπεριφορά, όπως του Αμερικανικού Συνδέσμου Ψυχολογίας (APA) ή το αντίστοιχο εγχειρίδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), το ICD, τα οποία προσπαθούν να δώσουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για την διάγνωση. Η κλινική ψυχολογία είναι κυρίως εφαρμοσμένος κλάδος της ψυχολογίας (εφαρμόζει την ψυχολογική γνώση πάνω στον γενικό πληθυσμό), χωρίς όμως να αποκλείεται και μία ερευνητική καριέρα πάνω στον κλάδο αυτό.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
Ο κλάδος αυτός ασχολείται με την αλληλεπίδραση ατόμου και εργασιακού περιβάλλοντος.